آیا جامعه ایران فقیرتر شده است؟ آیا اختلافات طبقاتی افزایش یافته است؟ آیا توزیع ثروت ناعادلانه تر شده است؟
اگر به روایت های رسمی دولت روحانی در آستانه سیرک انتخابات ریاست جمهوری استناد کنیم اینطور به نظر خواهد آمد که اقتصاد ایران در مسیر شکوفایی و فاصله طبقاتی در حال کاسته شدن هستند. اما در درون نظام گزارش های دیگری نیز وجود دارد که از واقعیت امر خبر می‌دهد.
قدس آنلاین در ۱۶ مرداد ۹۶ طی گزارشی «انجماد مالی بانک‌ها، رکود، بحران بیکاری، سود بالای بانکی و رشد قیمت‌ها» را عواملی می‌داند که موجب افزایش شکاف طبقاتی شده است.
قدس آنلاین در ۱۶ مرداد ۹۶ طی گزارشی «انجماد مالی بانک‌ها، رکود، بحران بیکاری، سود بالای بانکی و رشد قیمت‌ها» را عواملی می‌داند که موجب افزایش شکاف طبقاتی شده است.
کاهش! فقر
دولت روحانی و مرکز آمار مدعی هستند که میانگین ضریب جینی کل کشور از سال ۸۹ تا ۹۴ از ۴۱صدم به ۳۹ صدم درصد کاهش یافت. این کاهش به معنی حرکت در جهت «توزیع عادلانه‌تر درآمد و ثروت و کاهش نابرابری و فقر است.»
شاخص جینی چیست؟
شاخص جینی یا ضریب جینی شاخصی اقتصادی برای محاسبه توزیع ثروت در میان مردم است. بالا بودن این ضریب به عنوان شاخصی از بالا بودن اختلاف طبقاتی و نابرابری درآمدی است.
کارشناسان
«کارشناسان اقتصادی بر این باورند که در فاصله سال‌های ۹۰ تا ۹۵ و با رشد ۳ دهم درصدی ضریب جینی، مردم، فقیرتر شده‌اند ضمن اینکه فساد اداری و اقتصادی موجود به طور قطع نمی‌تواند نشان‌دهنده بهبود وضعیت اقتصادی و افزایش عدالت در توزیع ثروت باشد».
فقر مطلق
یک اقتصاددان بر این باور است که «افزایش ضریب جینی از ۳۶ صدم درصد در سال ۹۰ به ۳۹ صدم درصد در سال گذشته به معنای افزایش سهم ۱۰ درصد ثروتمند جامعه درتوزیع ثروت نسبت به جامعه فقیر از ۱۱.۹ درصد به ۱۲.۷۸ درصد است. همچنین سهم ۲۰ درصد ثروتمند جامعه نسبت به فقیرترین‌ها از توزیع ثروت از ۶.۷۸ درصد در سال ۹۰ به ۷.۹ درصد در سال ۹۵ رسیده که این امر گسترش فقر مطلق را نشان می‌دهد.»
فقیرتر
عباسعلی نورا، «اقتصاددان» درباره محاسبه ضریب جینی می‌گوید: «از هر شیوه‌ای برای محاسبه ضریب جینی استفاده کنیم باز هم شاهد پسرفت وضعیت معیشت مردم در طبقات پایین هستیم. بدان معنی که هرچند شاهد افزایش متوسط درآمد دهک‌های پایین هستیم اما شاخص فقر بهبود نیافته» است. او در توضیح این گزاره می‌گوید: علت عدم بهبود شاخص فقر در استمرار رشد قیمت هاست. «قدرت خرید طبقات پایین و متوسط در این سال‌ها کاهش یافته و در بهترین حالت، ثابت مانده که این امر در سایه رکود اقتصادی و سفته بازی ایجاد شده است. در چنین وضعیتی گروه‌هایی که زیر یک میلیون تومان درآمد دارند، به سختی افتاده و آن‌ها که بین یک تا دو میلیون تومان درآمد دارند هم فقیرتر شده‌اند.»
فساد
وحید شقاقی شهری «مشاور کمیسیون نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام» می‌گوید بنا بر اعلام بانک جهانی «رتبه فساد ایران در پنج سال گذشته از ۱۲۰ به ۱۳۱ نزول کرده» است که دلیل دیگری بر افزایش شکاف و نابرابری اجتماعی است.
فقر مطلق
قدس آنلاین به استانداردهای ارائه شده از طرف سازمان های بین المللی می‌پردازد و می‌نویسد: «برای تعیین فقر مطلق هر ایرانی باید ماهانه حدود ۵۰۰ هزار تومان برای تأمین حداقل‌های مورد نیاز برای زندگی، (غذا، پوشاک و مسکن) هزینه کند که بر این اساس یک خانوار چهار نفره حداقل باید ماهانه ۲ میلیون تومان درآمد داشته باشند.»
شقاقی در توضیح دلایل فقیرتر شده جامعه در سال های اخیر می‌گوید: متقاضی کار نسبت به فرصت های اشتغال بیشتر است در نتیجه کارفرما در تعیین حداقل دستمزدها از قدرت چانه زنی بیشتری برخوردار است. همین امر باعث می‌شود تا متقاضی کار حاضر باشد در هر شرایطی به هر کاری تن بدهد و در صورت اعتراض بلافاصله با خیل عظیم بیکاران متقاضی کار، جایگزین شود. وضعیتی که نتیجه منطقی اش آسیب رسیدن به معیشت خانواده هاست.
شقاقی در توضیح دلایل فقیرتر شده جامعه در سال های اخیر می‌گوید: متقاضی کار نسبت به فرصت های اشتغال بیشتر است در نتیجه کارفرما در تعیین حداقل دستمزدها از قدرت چانه زنی بیشتری برخوردار است. همین امر باعث می‌شود تا متقاضی کار حاضر باشد در هر شرایطی به هر کاری تن بدهد و در صورت اعتراض بلافاصله با خیل عظیم بیکاران متقاضی کار، جایگزین شود. وضعیتی که نتیجه منطقی اش آسیب رسیدن به معیشت خانواده هاست.
زیر خط فقر
قدس آنلاین از قول عباسعلی نورا می‌نویسد: «یک خانوار چهار نفره با درآمد کمتر از یک میلیون تومان در ماه زیر خط فقر است.» عباسعلی نورا می‌افزاید که ۱۲ میلیون نفر در کشور زیر خط فقر قرار دارند.
پیشتر قالیباف «شهردار تهران» به ۲۵ میلیون نفر فقیر مطلق در کشور اذعان کرده بود. [دو دختر با یک چادر] «امام جمعه» شاهین دژ نیز از ۵۶ میلیون نفر فقیر مطلق یاد کرده بود. [۵۶ میلیون فقیر مطلق]
پیشتر قالیباف «شهردار تهران» به ۲۵ میلیون نفر فقیر مطلق در کشور اذعان کرده بود. [دو دختر با یک چادر] «امام جمعه» شاهین دژ نیز از ۵۶ میلیون نفر فقیر مطلق یاد کرده بود. [۵۶ میلیون فقیر مطلق]
انجماد بانکی
عباسعلی نورا در توضیح دلایل فقیرتر شدن جامعه، مولفه‌ی انجماد منابع بانکی را مورد نظر قرار می‌دهد: «به گفته رئیس کل بانک مرکزی ۶۰ درصد منابع، منجمد است اما با احتساب ۱۰ درصد ذخیره احتیاطی بانک‌ها و ۱۰ درصد دیگری که در این سال‌ها منجمد شده بانک‌ها فقط با ۲۰ درصد منابع کار می‌کنند که این یک فاجعه ملی است و دولت به جای پاسخگویی و چاره‌اندیشی، ظرف چهار سال گذشته بدهی خود به بانک‌ها را ۲.۵ برابر کرده است و در واقع منابع ملی را بیش از پیش منجمد و از توسعه دور کرده است.»
چاپ پول
عباسعلی نورا که پیشتر نماینده «مجلس» بوده است و به طور طبیعی از روابطی خاص در درون نظام برخوردار است، می‌گوید: «شنیده‌ام دولت در ۶ ماه گذشته ۸۴ هزار میلیارد تومان پول، چاپ کرده» است. عباسعلی نورا می‌افزاید: «این کار یعنی نقدینگی به بالاتر از ۱۴۰۰ هزار میلیارد تومان خواهد رسید؛ نقدینگی که در چرخه اقتصاد نیست و به صورت خرد توزیع شده و بی‌اعتبار است. وی این اقدام را گامی در راه «بیچاره‌تر» کردن فقرا و ثروتمندتر کردن ثروتمندان و افزایش ارزش دارایی مرفهان توصیف می‌کند.»
