سد «گتوند» در خوزستان توسط سپاه و به مشاوره‌ی «آستان قدس» برپا شد، نتیجه این سد سازی غیر علمی، شوری آب کارون، و از میان رفتن بخشی از زمین‌های کشاورزی استان است زیرا حجم نمکی که در آب دریاچه‌ی سد باید حل بشود به ۱۵ تا ۳۰ سال زمان نیاز دارد.
ویرانی
در کنار همه‌ی معضلات زیست محیطی که خوزستان از آن رنج می‌برد، شوری آب کارون نیز قرار دارد. مشکلات موجود در طبیعت خوزستان ناشی از شرایط طبیعی منطقه نیست، علت را باید در سیاست‌هایی جستجو کرد که در سال‌های سلطه‌ی خلافت اسلامی! بر خوزستان روا داشته شده است. مبنای این سیاست‌ها حداکثر بهره‌برداری سودجویانه ـ و نه اقتصادی ـ از خاک خوزستان بوده است. نتیجه این رویکرد که به طور عمده به دست سپاه یا در مشارکت با آن اعمال شده است، استانی‌ست که زندگی کردن در آن دشوار و در موارد بسیاری، غیر ممکن است.
یکی از نمونه‌های آسیب زننده به اقتصاد و محیط زیست خوزستان، سد گتوند است. سدی که کلنگ! آن در دوره‌ی هاشمی رفسنجانی زده شد، در دوران خاتمی ادامه یافت، و در دوران احمدی نژاد نهایی و آب گیری شد، در حالی که این اشراف در تصمیم گیران وجود داشت که این کار می‌تواند موجب زیان های طبیعی بشود.
روند تخریب
حبیب الله بیطرف که از طرف روحانی برای «وزارت نیرو» به «مجلس» پیشنهاد شده بود در همین رابطه در ۲۲ مرداد گفت: «در سال ۷۵ کلنگ احداث سد گتوند زده شد و در دولت های هفتم وهشتم یکی از طرح های اجرایی وزارت نیرو بود» اما «در دوره ۸ ساله ریاست جمهوری آقای خاتمی این طرح به صورت کمرنگ اجرایی شد.» «در دولت نهم و دهم جز اولویت های وزارت نیرو قرار گرفت و مطالعات آن تکمیل و قراردادهای اجرایی منعقد شد در مطالعات اولیه و تکمیلی وجود گنبدهای نمکی در دریاچه مورد شناسایی قرار گرفته بود و مشاورین برای کنترل محدوده نمکی ۲ راهکار نیز برای جداسازی این گنبد نمکی از مخزن و اجرای پتوی رسی ارائه کرده بودند در واقع با مقایسه این ۲ روش علمی برای کنترل نمک در دریاچه روش دوم به تصویب کارشناسان و مدیریت منابع آب دولت دهم و نهم قرار گرفت.»
بیطرف افزود: «روش مذکور می‌توانست کارآمد باشد اما متاسفانه پیش از آنکه به طور کامل اجرا شود - به نوعی که ۱۰ تا ۱۵ درصد این بخش باقی مانده بود - با تصمیم سیاسی سد آب گیری شد لذا همه اشکال از این تصمیم نادرست نشأت می‌گیرد در واقع آب گیری باید پس از اتمام روش مذکور انجام می‌گرفت.»
بیطرف ادامه می‌دهد: «این تصمیم سبب شد پس از آب گیری و عدم تکمیل پتوی رسی آب به قسمت های مرکزی نفوذ و بخش نمکی در دریاچه حل شود لذا شوری و مشکلات ورود آب شور به کارون پیش آمد این اقدام غیرکارشناسی و غیرعلمی مشکلاتی را موجب شد که همه مشکل کارون بزرگ نیست در واقع ورود فاضلاب های شهری و صنعتی بدون تصفیه و نیشکرها به کارون نیز بر این مشکلات دامن زده است.» [خانه ملت ۲۲ مرداد ۹۶]
بیطرف افزود: «روش مذکور می‌توانست کارآمد باشد اما متاسفانه پیش از آنکه به طور کامل اجرا شود - به نوعی که ۱۰ تا ۱۵ درصد این بخش باقی مانده بود - با تصمیم سیاسی سد آب گیری شد لذا همه اشکال از این تصمیم نادرست نشأت می‌گیرد در واقع آب گیری باید پس از اتمام روش مذکور انجام می‌گرفت.»
بیطرف ادامه می‌دهد: «این تصمیم سبب شد پس از آب گیری و عدم تکمیل پتوی رسی آب به قسمت های مرکزی نفوذ و بخش نمکی در دریاچه حل شود لذا شوری و مشکلات ورود آب شور به کارون پیش آمد این اقدام غیرکارشناسی و غیرعلمی مشکلاتی را موجب شد که همه مشکل کارون بزرگ نیست در واقع ورود فاضلاب های شهری و صنعتی بدون تصفیه و نیشکرها به کارون نیز بر این مشکلات دامن زده است.» [خانه ملت ۲۲ مرداد ۹۶]
سهل انگاری یا ...
در همین رابطه بازتاب می‌نویسد: «ماجرا زمانی عجیب تر می‌شود که بدانیم در طرح پتوی رسی، طراحان و مجریان می خواستند برونزد (outcrop) سازند (Formation) گچساران را به گونه ای بپوشانند که هرگز آب دریاچه سد به آن نرسد؛ یعنی پوشاندن بخش بیرون زده یک سازند مشهور زمین شناسی که به اندازه کوه در دریاچه سد قرار گرفته و قرار بوده چند متر رس، مانع از نفوذ آب به آن شود!»
بازتاب می‌افزاید: این طرح «سه روز پس از آغاز آبگیری سد شکست خورد و با فرو ریختن پتوی رسی گران قیمت اجرا شده در زمان طولانی، نوید شور شدن آب کارون برای همیشه را داد؛ اما نه آبگیری سد متوقف شد و نه آب از آب تکان خورد! اتفاقی که اگر آن روز رخ نمی‌داد، دیر یا زود به وقوع می‌پیوست و پیش بینی نشدنش، حکایت از سهل انگاری بسیار بزرگی دارد که بیطرف آن را «طرح علمی و کارآمد» می‌خواند.» [بازتاب ۲۴ مرداد ۹۶]
بازتاب می‌افزاید: این طرح «سه روز پس از آغاز آبگیری سد شکست خورد و با فرو ریختن پتوی رسی گران قیمت اجرا شده در زمان طولانی، نوید شور شدن آب کارون برای همیشه را داد؛ اما نه آبگیری سد متوقف شد و نه آب از آب تکان خورد! اتفاقی که اگر آن روز رخ نمی‌داد، دیر یا زود به وقوع می‌پیوست و پیش بینی نشدنش، حکایت از سهل انگاری بسیار بزرگی دارد که بیطرف آن را «طرح علمی و کارآمد» می‌خواند.» [بازتاب ۲۴ مرداد ۹۶]
وعده‌های بی چشم انداز
سد گتوند در سال ۹۰ آبگیری شد اما در ۱۴ فروردین سال ۹۶ رحیم میدانی، «معاون وزیر نیرو» گفت که روش «مدیریت مخزن» با هدف کاهش شوری آب، برای حل مشکل سد گتوند، در حال اجرا است و با این روش، مشکل این سد «نهایتا تا هشت سال آینده» حل خواهد شد. او البته برای آنکه مخاطبین خود را کاملا به نتیجه این کار امیدوار نکند، افزود که «اگر مشکل این سد با روش «مدیریت مخزن» حل نشود، می‌توان از روش «انتقال آب به حوضچه‌های تبخیری» استفاده کرد». [رادیو فردا ۱۴ فروردین ۹۶]
۱۵ تا ۳۰ سال
پیش از این مهدی قمشی، «مشاور استاندار خوزستان در امور آب و محیط زیست» در ۲۵ اسفند ۹۵، گفته بود: «در مراحل ابتدایی ساخت سد «گتوند» به هشدار کارشناسان مبنی بر برخورد دریاچه سد به معادن نمک در پنج تا ۹ کیلومتری آن بی‌اعتنایی شد که ماحصل آن شور شدن تدریجی آب این سد است.»
او افزوده بود: «برآورد‌ها از وجود ۶۰ تا ۱۲۰ میلیون تن نمک در معرض انحلال در دریاچه آب سد «گتوند» است و ۱۵ تا ۳۰ سال زمان خواهد برد تا این میزان نمک حل شود.» [رادیو فردا ۲۶ اسفند ۹۵]
او افزوده بود: «برآورد‌ها از وجود ۶۰ تا ۱۲۰ میلیون تن نمک در معرض انحلال در دریاچه آب سد «گتوند» است و ۱۵ تا ۳۰ سال زمان خواهد برد تا این میزان نمک حل شود.» [رادیو فردا ۲۶ اسفند ۹۵]
سپاه و «آستان قدس»
اما برای آنکه علت این سهل انگاری! کشف شود، نیاز به کوشش زیادی نیست، تنها کافی‌ست بدانیم که در پشت اجرای این سد چه کسانی قرار داشته‌اند و منافع آن در جیب چه کسانی می‌رود. جای تعجب ندارد که بدانیم شرکت سپاسد وابسته به «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی»، سازنده و شرکت مهاب قدس مشاور سد گتوند بوده‌اند. و البته بخشی از سهام شرکت مهاب قدس متعلق به «آستان قدس رضوی» است که در کنترل ابراهیم رئیسی قرار دارد.
در مورد سد گتوند اسماعیل کهرم، «کارشناس محیط زیست» گفته بود: «سد گتوند موجب شوری آب کارون شده است... احداث این سد بسیاری از زمین‌های کشاورزی در استان خوزستان را بدون استفاده و نابود کرد.» [رادیو فردا ۴ خرداد ۹۵]
اما چه باک، سر سپاه و «آستان قدس» سلامت!
در مورد سد گتوند اسماعیل کهرم، «کارشناس محیط زیست» گفته بود: «سد گتوند موجب شوری آب کارون شده است... احداث این سد بسیاری از زمین‌های کشاورزی در استان خوزستان را بدون استفاده و نابود کرد.» [رادیو فردا ۴ خرداد ۹۵]
اما چه باک، سر سپاه و «آستان قدس» سلامت!
