برجام و بحث‌های پیرامون آن تبدیل به موضوع پریشان‌حالی و تناقض‌گویی سران حکومت ولایت فقیه شده است. واکنش‌ها متفاوت است. اما واقعیت واکنش‌های سران نظام و پیامد‌های برجام چیست؟
سخنرانی نیکی هیلی
نیکی هیلی سفیر آمریکا در سازمان ملل، سخنرانی‌یی در «مؤسسه آمریکن اینتر پرایز» ایراد نمود که بازتاب گسترده‌یی به‌خصوص در درون حاکمیت ولایت فقیه داشت که جای تامل دارد. با توجه به مواضع ترامپ در مورد برجام و سیاست‌های اعلام شده این دولت، موضوع یا موضعگیری جدید و خاصی در این سخنرانی وجود نداشت. اما در این سخنرانی، یک نگاه کلی یا عام در یک سطح سیاسی وسیعتر به پرونده اتمی ولایت فقیه وجود داشت.
ماهیت برنامه اتمی
ولایت فقیه از بعد ماهیت برنامه اتمی، سعی کرده ـ و می‌کند ـ که وانمود سازد غنی‌سازی یا برنامه دسترسی به انرژی و سوخت هسته‌یی داردکه یک برنامه علمی و صنعتی است و «پیشرفت‌های علمی و بومی» انجام داده است. بنابراین هر گونه بحثی بر سر آن موضوعیت ندارد.
اما نیکی هیلی در سخنرانی خودگفت که «این حرف دروغ آشکار است. این برنامه مخفی بوده است. هدف این برنامه، تولید سلاح هسته‌یی بوده است.»
مجلس ولایت فقیه چند سال پیش تحقیقاتی را وسیعاً منتشر کرد که برنامه اتمی نظام «سودی برای پیشرفت صنعتی یا تأمین سوخت ندارد.» آن هم در کشوری مانند ایران که روی دریای نفت و گاز است. واقعیت سخن، اکنون از زبان هیلی شنیده می‌شود.
اما نیکی هیلی در سخنرانی خودگفت که «این حرف دروغ آشکار است. این برنامه مخفی بوده است. هدف این برنامه، تولید سلاح هسته‌یی بوده است.»
مجلس ولایت فقیه چند سال پیش تحقیقاتی را وسیعاً منتشر کرد که برنامه اتمی نظام «سودی برای پیشرفت صنعتی یا تأمین سوخت ندارد.» آن هم در کشوری مانند ایران که روی دریای نفت و گاز است. واقعیت سخن، اکنون از زبان هیلی شنیده می‌شود.
پشتوانه سرکوب
خامنه‌ای برای دخالتهای منطقه‌یی خودش و کسب هژمونی در منطقه و حتی برای کسب پتانسیل سرکوبگرانه‌اش در داخل کشور، به پشتوانه اتمی نیاز دارد. این بخشی از یک سیاست صدور تروریسم و دخالت در کشورهای منطقه است. ولایت فقیه هم‌چنان می‌گوید ـ و پنهان هم نمی‌کند ـ که «عمق استراتژیکش» در مدیترانه یا حتی در آفریقا است.
اگر ولایت فقیه بندی از برجام را نقض کند، بلافاصله کل توافق منقضی می‌شود. و برجام به گونه‌ای نیست که قابلیت تقویت را داشته باشد. ضمن اینکه وعده داده شده که برجام به برنامه هسته‌یی خامنه‌ای توقف می‌دهد.
اگر ولایت فقیه بندی از برجام را نقض کند، بلافاصله کل توافق منقضی می‌شود. و برجام به گونه‌ای نیست که قابلیت تقویت را داشته باشد. ضمن اینکه وعده داده شده که برجام به برنامه هسته‌یی خامنه‌ای توقف می‌دهد.
چالش برای خامنه‌ای
چالشی که در حال حاضر بین ولایت فقیه و جامعه بین‌المللی ـ به‌خصوص با آمریکا ـ وجود دارد، موضوع بازرسی از مراکز نظامی است. آیا خامنه‌ای به این بازرسی‌ها تن می‌دهد یا نه؟
در نمازجمعه ۱۷ شهریور در تهران «آخوند» موحدی کرمانی گفت: «شما چه حق دارید بازرسی کنید؟» سران حکومت بارها از عناوینی چون «رؤیا و خط قرمز» در مورد اجازه بازرسی از مراکز نظامی استفاده کرده بودند. اما بروجردی «رئیس کمیسیون امنیت و سیاست خارجی مجلس» که مهره شخص خامنه‌ای است، سخنی بر زبان راندکه نشان داد اگر خامنه‌ای جدیت ببیند، ناگزیر است راهی را باز کند. بروجردی گفت: «آمریکایی‌ها دنبال بهانه‌جویی هستند و فشارهایی را بر مسئولان آژانس وارد می‌کنند. هرگونه اجازه برای بازدید از مراکز نظامی، منوط به تصمیم شورای عالی امنیت ملی است». به مانند زمان مذاکرات برجام که خامنه‌ای وقتی در معرض فشار قرار گرفت گام به گام از خط قرمزهای خود عقب نشست، اکنون نیز یک شکاف باقی می‌گذارد.
اوباما که بیشترین امتیازها را به حکومت خامنه‌ای در رابطه با برجام داد، گفته بود که «توافق بر اساس بازرسی در اشکال مختلف است، بر اساس اعتماد نیست.»[حکومت ولایت فقیه در باتلاق برجام]
اگر دولتهای غربی و آمریکا، و اگر آژانس و امضاکنندگان توافق، فشار لازم را بر خامنه ای بیاورند ـ در واقع توافق اجرا شود ـ در آن صورت خامنه‌ای مجبور خواهد بود به آن تن بدهد.
از سوی دیگر خامنه‌ای هم آزمایش می‌کند تا ببیند غرب بر سر این موضوع تا چه اندازه جدی است.
در نمازجمعه ۱۷ شهریور در تهران «آخوند» موحدی کرمانی گفت: «شما چه حق دارید بازرسی کنید؟» سران حکومت بارها از عناوینی چون «رؤیا و خط قرمز» در مورد اجازه بازرسی از مراکز نظامی استفاده کرده بودند. اما بروجردی «رئیس کمیسیون امنیت و سیاست خارجی مجلس» که مهره شخص خامنه‌ای است، سخنی بر زبان راندکه نشان داد اگر خامنه‌ای جدیت ببیند، ناگزیر است راهی را باز کند. بروجردی گفت: «آمریکایی‌ها دنبال بهانه‌جویی هستند و فشارهایی را بر مسئولان آژانس وارد می‌کنند. هرگونه اجازه برای بازدید از مراکز نظامی، منوط به تصمیم شورای عالی امنیت ملی است». به مانند زمان مذاکرات برجام که خامنه‌ای وقتی در معرض فشار قرار گرفت گام به گام از خط قرمزهای خود عقب نشست، اکنون نیز یک شکاف باقی می‌گذارد.
اوباما که بیشترین امتیازها را به حکومت خامنه‌ای در رابطه با برجام داد، گفته بود که «توافق بر اساس بازرسی در اشکال مختلف است، بر اساس اعتماد نیست.»[حکومت ولایت فقیه در باتلاق برجام]
اگر دولتهای غربی و آمریکا، و اگر آژانس و امضاکنندگان توافق، فشار لازم را بر خامنه ای بیاورند ـ در واقع توافق اجرا شود ـ در آن صورت خامنه‌ای مجبور خواهد بود به آن تن بدهد.
از سوی دیگر خامنه‌ای هم آزمایش می‌کند تا ببیند غرب بر سر این موضوع تا چه اندازه جدی است.
ابر بی‌باران
صالحی «رئیس انرژی اتمی» نظام پیشتر گفته بود در صورت نقض عهد « ظرف۵-۴ روز ما می‌توانیم شروع به راه اندازی غنی سازی ۲۰ درصد کنیم. در این صورت می‌توانیم چند کیلوگرم اورانیوم با غنای ۲۰درصد تولید کنیم.» [فارس۱۹مرداد۹۶]
صالحی وقتی در برابر فشار جناح‌های داخل نظام قرار گرفت، ترفند خود را لو داد و گفت: «فرض کنید بنده به‌عنوان یک مسئول، حرفی را در مقابل دشمن به‌عنوان یک ترفند سیاسی مطرح کردم، آیا شما باید طرف مقابل را حمایت و تأیید کنید یا حرف مسئول داخلی را تقویت کنید؟»[فارس۹شهریور۹۶]
صالحی وقتی در برابر فشار جناح‌های داخل نظام قرار گرفت، ترفند خود را لو داد و گفت: «فرض کنید بنده به‌عنوان یک مسئول، حرفی را در مقابل دشمن به‌عنوان یک ترفند سیاسی مطرح کردم، آیا شما باید طرف مقابل را حمایت و تأیید کنید یا حرف مسئول داخلی را تقویت کنید؟»[فارس۹شهریور۹۶]
سوال بی‌جواب
صالحی کمی بعدتر نیز ضعف خامنه‌ای را با سخنانی دیگر آشکار کرد. صالحی، در یک گفتگوی اختصاصی که اشپیگل آن را روز جمعه (هشتم سپتامبر - ۱۷ شهریور) منتشر کرده، گفته است: «اگر آمریکا به تنهایی توافق هسته‌ای میان ایران و گروه ۵+۱ را ترک کند، ایران به آن متعهد باقی خواهد ماند.» [پارسینه۱۸شهریور۹۶]
صالحی ادامه داده است: «در صورت منحل شدن توافق هسته‌ای، دیگران بیشتر از ایران متضرر خواهند شد» اما در پشت نقاب این حرف، سوالی را بی‌جواب گذاشته است. اگر ۱+۵ ضررکننده بر هم خوردن برجام هستند، چرا حکومت ولایت فقیه در صورتی که آمریکا بخواهد برجام را ترک کند، نیاز دارد در آن باقی بماند؟!
البته صالحی پاسخی برای این سوال نخواهد داشت.
صالحی ادامه داده است: «در صورت منحل شدن توافق هسته‌ای، دیگران بیشتر از ایران متضرر خواهند شد» اما در پشت نقاب این حرف، سوالی را بی‌جواب گذاشته است. اگر ۱+۵ ضررکننده بر هم خوردن برجام هستند، چرا حکومت ولایت فقیه در صورتی که آمریکا بخواهد برجام را ترک کند، نیاز دارد در آن باقی بماند؟!
البته صالحی پاسخی برای این سوال نخواهد داشت.
آزمایش قاسمی
در راستای ترفند‌ها و آزمایش‌های سوخته‌ی خامنه‌ای، به فاصله دو روز از مصاحبه صالحی با اشپیگل، بهرام قاسمی، «سخنگوی وزارت امور خارجه» روحانی شانس خود را آزمود و گفت: «ایران در مقابل نقض برجام توسط هر کشور دیگری عکس‌العمل های لازم را خواهد داشت و نقض برجام را توسط دیگران تحمل نخواهد کرد.» [فارس۲۰شهریور۹۶]
سوال آخر
با این اوصاف؛ با شرایطی که خامنه‌ای در پیش رو دارد، سوال پایانی این خواهد بود؛ اگر خامنه‌ای بازرسی از مراکز نظامی‌اش را بپذیرد، چه پیامدهایی برایش خواهد داشت؟
اگر جدیت در طرف بین‌المللی باشد، که آنچه را که توافق شده و آنچه را که هدف این توافق بوده، اجرا بشود و خامنه‌ای هم تن بدهد، به آن معنا است که زهر اتمی در دستگاه و در کل سیستم ـ به‌طور خاص روی موقعیت و وضعیت ولی‌فقیه و دستگاه سرکوبگرش ـ تأثیرات جدی می‌گذارد. ترس خامنه‌ای هم، از همین است.
بخش‌هایی که در نظام مخالف تن دادن با بازرسی‌های نظامی هستند، مانند کیهان که در کنترل نماینده خامنه‌ای‌ایست، یا روزنامه‌های سپاه پاسداران، فرماندهان! سپاه، «امام جمعه‌ها»، یک کر مشترک را سر می‌دهند که «هدف الان، موضوع هسته‌یی نیست؛ هدف، موشکی است؛ هدف، کلید زدن برجام ۲و۳ است. هدف، گرفتن سایر مؤلفه‌های قدرتمان است. هدف در یک کلام، امنیتی است».
سران حکومت اگر به این بازرسی‌ها تن بدهند، قدرت کنترل و قدرت سرکوب و قدرت توسعه بنیادگرایی و تروریسم‌شان ضربه خواهد خورد و این ضربه بلافاصله در فضای جامعه و بر روی مردم تأثیر می‌گذارد. چیزی که خامنه‌ای از آن بیش از هر چیز دیگر وحشت دارد.
