فساد مزمن در اقتصاد خلافت اسلامی! و جایگاه سپاه
محمدرضا فرزانگان در مصاحبه با شرق به وجود فساد مزمن در اقتصاد ایران اشاره می‌کند و درباره نقش پروژه‌های دخالتگری سپاه در منطقه در پرده سخن می‌گوید.
مصاحبه با فرزانگان
شرق برای آنکه نتیجه بگیرد آیا در اقتصاد ایران فساد وجود دارد یا خیر مصاحبه‌ای با محمدرضا فرزانگان، «استاد دانشگاه فیلیپس در ماربورگ آلمان» انجام داده است. زبان مصاحبه، پیکره‌ای علمی و مستند به خود می‌گیرد تا بی‌هیچ شائبه‌ی سیاسی راه خود را در اذهان مخاطبان باز کند، اما نتیجه‌گیری آن نمی‌تواند به دور از نزاع قدرت در درون جمهوری اسلامی! باشد.
فساد چیست؟
محمدرضا فرزانگان در ابتدا به تعریف فساد براساس آنچه بانک جهانی ارائه کرده، می‌پردازد و می‌گوید: «فساد سوءاستفاده از موقعیت و قدرت عمومی به‌منظور استفاده‌های خصوصی محسوب می‌شود.» و برای آنکه زمینه را برای تشریح فساد در داخل اقتصاد خلافت اسلامی! فراهم کند، تلاش می‌کند تا آنرا به پدیده‌ای جهانی تعمیم دهد. فرزانگان می‌گوید: «تخمین‌های بانک جهانی اندازه تقریبی رشوه در سطح جهان را یک تریلیون دلار در سال برآورد کرده است.»
فساد مزمن
فلشی که در ابتدا رو به فساد اقتصادی در جهان خود را نشان داده بود، بلافاصله رو به سوژه اصلی یعنی داخل کشور باز می‌گردد: آمار، «حاکی از بدترشدن وضعیت فساد در اقتصاد ایران از دوره دولت خاتمی تا دولت روحانی است. در تمام دولت‌های خاتمی، احمدی‌نژاد و روحانی که دسترسی به شاخص فساد بانک جهانی وجود دارد، شاخص همواره منفی بوده است.» فرزانگان می‌افزاید: «فساد در اقتصاد ایران مزمن شده است.»
رانت‌های نفتی
از جمله دلایل فساد مزمن در اقتصاد ایران، وجود رانت‌های نفتی‌ست که بخش عمده‌ای از اقتصاد ایران را به خود وابسته کرده است. بیش از ۸۰ درصد درآمدهای صادراتی کشور به صادارت نفت وابسته است، در نتیجه بخش عمده مخارج دولت نیز از همین طریق تامین می‌شود.
درآمدهای کلان نفتی و عدم شفافیت در گردش کار دولت در ایران تا حدودی توضیح دهنده‌ی وضعیت فساد مزمن در کشور است. مضمون آن عبارت است از یک قدرت سیاسی غیر پاسخگو که از درآمدهای کلان نفتی نیز برخودار است.
درآمدهای کلان نفتی و عدم شفافیت در گردش کار دولت در ایران تا حدودی توضیح دهنده‌ی وضعیت فساد مزمن در کشور است. مضمون آن عبارت است از یک قدرت سیاسی غیر پاسخگو که از درآمدهای کلان نفتی نیز برخودار است.
تورم
عامل تعیین کننده‌ی دیگر در اقتصاد فاسد خلافت اسلامی!، وجود تورم بالاست، امری که سرمایه‌گذاری در بخش تولید با ماهیت بلند مدت را به کاری غیر سودآور تبدیل کرده است. همین امر باعث می‌شود تا سرمایه‌گذاران به سمت بازار ارز حرکت کنند تا بتوانند از «تفاوت بالای نرخ رسمی و آزاد» کسب سود کنند. نتیجه دیگر تورم، جبران کمبود درآمد کارمندان بخش‌های اداری با سوء استفاده از موقعیت شغلی و اخذ رشوه یا اختلاس می‌باشد.
سپاه
محمدرضا فرزانگان اما به بخش دیگری از اقتصاد فاسد و غیر شفاف خلافت اسلامی! اشاره می‌کند. ورود به این بخش کمی خطرناک است و او کاملا در پرده سخن می‌گوید.
«شرایط منطقه ایران افزایش هزینه‌هایی که از طریق درآمدهای نفتی پوشش داده می‌شود را بالا برده است. اینگونه مخارج کمتر از شفافیت لازم برخوردار هستند و درعین‌حال به‌واسطه بودجه بزرگی که در اینگونه پروژه‌ها هزینه می‌شود احتمال سوءاستفاده بالاتر خواهد بود.» [شرق ۳ مهر ۹۶]
منظور فرزانگان این است که پرژوه‌های دخالتگری سپاه در منطقه، بسیار هزینه‌بر و فساد‌آفرین است، زیرا نیازمند کلان هزینه‌هایی است که کنترلی بر روی آن وجود ندارد. به عبارت دیگر از آنچه به‌عنوان پروژه «مدافعان حرم» یا «جبهه مقاومت» یاد می‌شود با تعابیر اقتصادی نیز می‌توان یاد کرد، و به پاسدارانی اشاره کرد که کلان منفعت اقتصادی را در این تجارت جان‌ها به دست می‌آورند.
مهمترین قسمت در مصاحبه‌ی شرق با فرزانگان در همین نقطه است که به‌طور غیر واضح به نقش سپاه در فساد اقتصادی کشور اشاره می‌کند، اما او فقط درباره پروژه‌های خارجی سپاه سخنی در پرده می‌گوید، در حالیکه در داخل کشور نیز سپاه نقشی وسیع در سیطره بر امور اقتصادی، تصاحب منابع عمومی و گسترش فساد دارد.
«شرایط منطقه ایران افزایش هزینه‌هایی که از طریق درآمدهای نفتی پوشش داده می‌شود را بالا برده است. اینگونه مخارج کمتر از شفافیت لازم برخوردار هستند و درعین‌حال به‌واسطه بودجه بزرگی که در اینگونه پروژه‌ها هزینه می‌شود احتمال سوءاستفاده بالاتر خواهد بود.» [شرق ۳ مهر ۹۶]
منظور فرزانگان این است که پرژوه‌های دخالتگری سپاه در منطقه، بسیار هزینه‌بر و فساد‌آفرین است، زیرا نیازمند کلان هزینه‌هایی است که کنترلی بر روی آن وجود ندارد. به عبارت دیگر از آنچه به‌عنوان پروژه «مدافعان حرم» یا «جبهه مقاومت» یاد می‌شود با تعابیر اقتصادی نیز می‌توان یاد کرد، و به پاسدارانی اشاره کرد که کلان منفعت اقتصادی را در این تجارت جان‌ها به دست می‌آورند.
مهمترین قسمت در مصاحبه‌ی شرق با فرزانگان در همین نقطه است که به‌طور غیر واضح به نقش سپاه در فساد اقتصادی کشور اشاره می‌کند، اما او فقط درباره پروژه‌های خارجی سپاه سخنی در پرده می‌گوید، در حالیکه در داخل کشور نیز سپاه نقشی وسیع در سیطره بر امور اقتصادی، تصاحب منابع عمومی و گسترش فساد دارد.
