نباید تصور کرد که رابطه نظام ایران با گروه‌های بنیادگرای سنی، رابطه‌یی صرفا سیاسی، مالی و نظامی‌ست، کارشناسان تاکید می‌کنند که این روابط از یک عمق ایدئولوژیک برخوردار است.
سفر به دمشق
روزنامه ساندی تایمز در ۱۴ ژانویه ۲۰۱۸ در گزارشی به نقش آفرینی سپاه قدس برای سازماندهی القاعده در سوریه با استفاده از بقایای داعش پرداخت؛ «این موضوع از طریق رهبران نظامی القاعده که به دمشق سفر کرده تا نیروهای داعش را گردهم آورده و القاعده جدیدی که از نظر فرهنگی شبیه سپاه قدس یا حزب‌الله لبنان باشد، تشکیل دهند»، به پیش برده می‌شود.
اقدامی که البته از پیشتر نیز شروع شده بود؛ «براساس گزارش‌های اطلاعاتی آمریکا رهبران نظامی القاعده تا سال ۲۰۱۵ در تهران ماندند و پس از آن قاسم سلیمانی پنج نفر از آنها از جمله محمد المصری را با ماموریت تماس با رهبران و نیروهای داعش و تشویق آنها به جدا شدن از داعش و پیوستن به القاعده، راهی دمشق کرد.»
اقدامی که البته از پیشتر نیز شروع شده بود؛ «براساس گزارش‌های اطلاعاتی آمریکا رهبران نظامی القاعده تا سال ۲۰۱۵ در تهران ماندند و پس از آن قاسم سلیمانی پنج نفر از آنها از جمله محمد المصری را با ماموریت تماس با رهبران و نیروهای داعش و تشویق آنها به جدا شدن از داعش و پیوستن به القاعده، راهی دمشق کرد.»
سلیمانی و القاعده
گزارش ساندی تایمز تاکید می‌کند که «قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس نقش اصلی را در هماهنگی روابط تهران و القاعده بر عهده داشت و پناهنگاه‌هایی برای خانواده بن‌لادن و فرماندهان ارشد القاعده، پس از شکست این سازمان در افغانستان در سال ۲۰۰۱ تامین کرد. سلیمانی یک مجتمع مسکونی برای آنها در قلب یک پادگان آموزشی سپاه پاسداران در تهران ساخت.»
بنا به نوشته‌ی ساندی تایمز، پشتیبانی و تامین مالی القاعده از سوی نظام ولایت فقیه نقش اساسی در بازسازی ساختار آن ایفا کرده است. «این سازمان براساس آمار دفتر تحقیقات فدرال آمریکا در هنگام حملات ۱۱ سپتامبر به برج‌های دوقلوی این کشور تنها ۴۰۰ نفر عضو داشت و پس از حمله آمریکا به افغانستان پراکنده شدند ولی با قدرت گرفتن داعش در سال ۲۰۱۳، القاعده نیز جان تازه‌ای گرفت.»
«اسناد ابوت آباد که آمریکا پس از حمله به پناهگاه اسامه بن لادن، رهبر سابق القاعده در سال ۲۰۰۱ و در منطقه ابوت آباد پاکستان به دست آورد و سازمان سیا در نوامبر ۲۰۱۷ آنها را منتشر کرد، جزئیات بخشی از روابط ایران با سازمان القاعده را فاش کرد.
از میان ۴۷۰ هزار سندی که آمریکایی‌ها در ابوت آباد به دست آوردند، ۱۹ صفحه آن به روابط دولت ایران با القاعده اختصاص داشت.
براساس تحقیق تماس جوسلین و بیلر آجیف، دو پژوهشگر مرکز دفاع از دموکراسی‌ها، در یکی از این اسناد آمده که یک عضو سرشناس سازمان القاعده در نامه‌ای تاکید کرد ایران آماده است همه آنچه سازمان القاعده نیاز دارد، از جمله اموال، تسلیحات، پادگان آموزشی حزب‌الله در لبنان را در اختیار القاعده قرار دهد و در مقابل القاعده به منافع آمریکا در پادشاهی عربی سعودی و منطقه خلیج حمله کند.»
« در سند دیگری آمده است که نهادهای اطلاعاتی ایران پذیرفته‌اند به نیروهای القاعده ویزا و تسهیلات داده و دیگر اعضای القاعده را پناه دهند. این موضوع از طریق مذاکره ابوحفص الموریتانی، یکی از چهره‌های کلیدی القاعده در حملات ۱۱ سپتامبر، با ایرانی‌ها صورت گرفت.»
بنا به نوشته‌ی ساندی تایمز، پشتیبانی و تامین مالی القاعده از سوی نظام ولایت فقیه نقش اساسی در بازسازی ساختار آن ایفا کرده است. «این سازمان براساس آمار دفتر تحقیقات فدرال آمریکا در هنگام حملات ۱۱ سپتامبر به برج‌های دوقلوی این کشور تنها ۴۰۰ نفر عضو داشت و پس از حمله آمریکا به افغانستان پراکنده شدند ولی با قدرت گرفتن داعش در سال ۲۰۱۳، القاعده نیز جان تازه‌ای گرفت.»
«اسناد ابوت آباد که آمریکا پس از حمله به پناهگاه اسامه بن لادن، رهبر سابق القاعده در سال ۲۰۰۱ و در منطقه ابوت آباد پاکستان به دست آورد و سازمان سیا در نوامبر ۲۰۱۷ آنها را منتشر کرد، جزئیات بخشی از روابط ایران با سازمان القاعده را فاش کرد.
از میان ۴۷۰ هزار سندی که آمریکایی‌ها در ابوت آباد به دست آوردند، ۱۹ صفحه آن به روابط دولت ایران با القاعده اختصاص داشت.
براساس تحقیق تماس جوسلین و بیلر آجیف، دو پژوهشگر مرکز دفاع از دموکراسی‌ها، در یکی از این اسناد آمده که یک عضو سرشناس سازمان القاعده در نامه‌ای تاکید کرد ایران آماده است همه آنچه سازمان القاعده نیاز دارد، از جمله اموال، تسلیحات، پادگان آموزشی حزب‌الله در لبنان را در اختیار القاعده قرار دهد و در مقابل القاعده به منافع آمریکا در پادشاهی عربی سعودی و منطقه خلیج حمله کند.»
« در سند دیگری آمده است که نهادهای اطلاعاتی ایران پذیرفته‌اند به نیروهای القاعده ویزا و تسهیلات داده و دیگر اعضای القاعده را پناه دهند. این موضوع از طریق مذاکره ابوحفص الموریتانی، یکی از چهره‌های کلیدی القاعده در حملات ۱۱ سپتامبر، با ایرانی‌ها صورت گرفت.»
محکومیت در دادگاه
«یک دادگاه آمریکایی در نیویورک سال گذشته ایران را به دلیل دست داشتن و همکاری با القاعده در حملات ۱۱ سپتامبر به پرداخت ۱۰.۷ میلیارد دلار و به دلیل اقدامات تروریستی دیگری که هسته‌های سپاه پاسداران در پادشاهی عربی سعودی، لبنان و کویت انجام داده و در اقدامات دیگری که در آنها افراد آمریکایی کشته شده‌اند به پرداخت جریمه‌‌های دیگری که به مبلغ ۲۱ میلیارد دلار محکوم کرد، این اموال به خانواده‌های قربانیان پرداخت شد.
دادگاه اروپایی در لوکزامبورگ نیز حکم داد تا مبلغ یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار از اموال بانک مرکزی ایران در اروپا، به نفع خانواده‌های قربانیان ۱۱ سپتامبر ضبط شود.»
دادگاه اروپایی در لوکزامبورگ نیز حکم داد تا مبلغ یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار از اموال بانک مرکزی ایران در اروپا، به نفع خانواده‌های قربانیان ۱۱ سپتامبر ضبط شود.»
روابط ایدئولوژیک
اما نباید تصور کرد که رابطه نظام ایران با گروه‌های بنیادگرای سنی، رابطه‌یی صرفا سیاسی، مالی و نظامی‌ست، کارشناسان تاکید می‌کنند که این روابط از یک عمق ایدئولوژیک برخوردار است.
به نوشته‌ی ساندی تایمز، «کارشناسنان اعتقاد دارند که رابطه رژیم شیعی تندروی ولایت فقیه با سازمان‌های تندروی سنی مانند القاعده و حتی روابط سیاسی و نظامی تهران با حماس و جهاد اسلامی و همچنین با اخوان المسلمین، روابط موسمی نیست، بلکه ایدئولوژی رژیم خمینی متاثر از اندیشه‌های اخوانی سید قطب است. بسیاری از گروه‌های شیعی هوادار ایران از جمله حزب‌الله لبنان و دیگر گروه‌های شبه‌نظامی در عراق، سوریه، افغانستان و یمن مفهوم جهاد را از اندیشه اخوانی گرفته‌اند. لذا روابط ایران و این گروه‌ها علاوه بر تضارب مصالح سیاسی، روابطی ایدئولوژیک و تاریخی است که روابط رژیم شیعی تهران را با سازمان‌های سنی تندرو همیشگی می‌کند.»
به نوشته‌ی ساندی تایمز، «کارشناسنان اعتقاد دارند که رابطه رژیم شیعی تندروی ولایت فقیه با سازمان‌های تندروی سنی مانند القاعده و حتی روابط سیاسی و نظامی تهران با حماس و جهاد اسلامی و همچنین با اخوان المسلمین، روابط موسمی نیست، بلکه ایدئولوژی رژیم خمینی متاثر از اندیشه‌های اخوانی سید قطب است. بسیاری از گروه‌های شیعی هوادار ایران از جمله حزب‌الله لبنان و دیگر گروه‌های شبه‌نظامی در عراق، سوریه، افغانستان و یمن مفهوم جهاد را از اندیشه اخوانی گرفته‌اند. لذا روابط ایران و این گروه‌ها علاوه بر تضارب مصالح سیاسی، روابطی ایدئولوژیک و تاریخی است که روابط رژیم شیعی تهران را با سازمان‌های سنی تندرو همیشگی می‌کند.»
